ရင္သားနာရျခင္း အေၾကာင္းအရင္း

ဘာလို႔ ရင္သားနာရသလဲ။ အေျခခံအေၾကာင္း ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။ 

1. Cyclical ရာသီနဲ႔ ဆိုင္တာ၊

2. Non-cyclical ရာသီနဲ႔ မဆိုင္တာ။

မိန္းကေလးတို႔ သဘာဝဆိုတာ ေဟာ္မုန္းေတြနဲ႔ ေန႔တိုင္း၊ အခ်ိန္တိုင္း ဆိုင္ေနတယ္။ လစဥ္ရာသီ ျဖစ္စဥ္ကလဲ ဒါဘဲ။ Estrogen (အီစထိုဂ်င္) နဲ႔ Progesterone (ပရိုဂ်က္စတီရုန္း) ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ဒီေဟာ္မုန္း တန္ခိုးေၾကာင့္ ရင္သားထဲက ႏို႔အိတ္၊ ႏို႔ျပြန္ေတြကို သက္ေရာက္ေစတယ္။ တခါတေလ ႏို႔မျဖစ္ေသးတဲ့ အရည္ ေအာင္းေနေစမယ္။ ၾကီးရင္ ၾကီးသလို ေဖါင္းမယ္။ အလံုး-အက်ိတ္လို စမ္းလို႔ရမယ္။ အာရံုေၾကာသြားဖိရင္ နာမယ္။ လတိုင္း အနည္းနဲ႔ အမ်ား ျဖစ္ေနတယ္။ လကုန္ရင္ တပတ္ျပီးသြားေရာ။ အပ်ိဳရြယ္ေရာက္လာလို႔ နာႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္လို႔လဲ ရင္သား နာတတ္တယ္။ ႏို႔တိုက္ခ်ိန္လဲ နာတတ္တယ္။

သုေတသနအရ အသက္ ၃၄ ႏွစ္ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ Cyclical breast အျဖစ္အမ်ားဆံုး။ ရင္သားနာလို႔ လာျပသူေတြထဲက ၆ဝ% နဲ႔ ရင္သားမွာ တခုခု ျဖစ္လို႔လာျပသူထဲက ၇၅% ရွိတယ္။ ေဟာ္မုန္းတခုထဲ အျပစ္ဖို႔လို႔ မရဘဲ၊ Stress စိတ္ဖိစည္းမႈ ကေနလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကိုယ္လက္ လႈတ္ရွားမႈေၾကာင့္လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

ရာသီနဲ႔မဆိုင္ဘဲ ရင္သားနာတယ္ဆိုတာ ဥပမာ ခိုက္မိလို႔ နာတာမ်ိဳး။ မေန႔ေန႔ကဘဲ တေယာက္ ေမးလာတယ္။ ခြဲစိတ္ထားလို႔ ဆိုတာမ်ိဳးက ေနရာ သတ္သတ္ မွတ္မွတ္မွာ နာတယ္။ ေသြးဆံုးခါနီး၊ ေသြးဆံုးစ နာတတ္တာက ၁-၂ ႏွစ္ ေနရင္ ေကာင္းသြားတယ္။ ရင္သားေအာက္က နံရိုး-အရိုးႏု ေရာင္တာက ရင္သားလို႔ မွားတတ္တယ္။ ပိုးဝင္လို႔ နာမယ္။ ျပည္တည္ရင္ ပိုနာမယ္။ ပိုးဝင္လို႔ ႏို႔နာ ျဖစ္တာက ကေလးႏို႔တိုက္ခ်ိန္မွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ ဗမာျပည္မွာ ေတာနယ္ေတြ တာဝန္က်တံုးက သားဦး ၃ ေယာက္ေမြးရင္ ၁ ေယာက္မွာ ႏို႔နာျဖစ္ၾကတာ သတိထားမိတယ္။ အျပင္ေရာက္ေတာ့ အဲေလာက္ ျဖစ္တာ မေတြ႔ေတာ့ပါ။

ကိုယ္ဝန္တားေဆး၊ ေဟာ္မုန္းအစားထိုးေဆး၊ လူဝလာလို႔၊ အတြင္းခံၾကပ္လို႔၊ အလံုး-အက်ိတ္-ကင္ဆာ-အနာေတြနဲ႔ ခြဲျခားရမယ္။ Methyldopa (Aldomet), Spironolactone (Aldactone), Anadrol နဲ႔ Chlorpromazine ေဆးေတြ ေၾကာင့္လဲ နာတတ္တယ္။ Birth control pills ေဆးေတြက တခ်ိဳ႕မွာ နာေစျပီး တခ်ို႕မွာ (Progestin) နာလို႔ ေပးရတယ္။

ဆရာဝန္က စမ္းသပ္မယ္။ လိုအပ္ရင္ Mammogram ရိုက္မယ္။ အသားစ ထုတ္ယူစစ္ေဆးတာ လုပ္မယ္။ ေဆးေပးခ်င္ ေပးမယ္။ ေပးခ်င္မွ ေပးမယ္ဆိုတာ ႏွေျမာလို႔ မဟုတ္ပါ။

• ေဆးေတြက ရာသီနဲ႔ ဆက္ျဖစ္လို႔ ရင္သားနာတာကို သက္သာေစေပမဲ့ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးေတြ ရွိတယ္။ 

• Bromocriptine ကေန ပ်ိဳ႕-အန္၊ ေခါင္းမူး၊ ကေလးမရ ျဖစ္တတ္တယ္။ 

• Danazol ေၾကာင့္ လူဝေစႏိုင္တယ္၊ ရာသီမလာတာ၊ ေဆးမ်ားရင္ မ်က္ႏွာေမႊး ေပါက္မယ္။ ရာသီ မ်ားမယ္။ အသံၾသမယ္။ ၾကြက္သား နာမယ္။ 

• Goserelin ေဆးကလဲ မ်က္ႏွာနီ၊ လိင္စိတ္နဲ၊ ေမြးလမ္းေျခာက္၊ ရင္သားေသး၊ စိတ္တိုျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ 

• Gestrinone ေဆးသံုးတာ သက္သာႏိုင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္ေမႊးမ်ား၊ ရာသီမ်ား၊ အသံေျပာင္း၊ လိင္စိတ္နဲ၊ ရင္သားေသး၊ ေခါင္းကိုက္၊ ေမာပန္း၊ စိတ္က်ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ 

• ရာသီျဖစ္စဥ္နဲ႔ မဆိုင္ဘဲ နာတာမ်ိဳးက စတီရြိဳက္ေဆး ရင္သားမွာ ထိုးေပးတာ၊ ခြဲစိတ္တာ လုပ္ရတတ္တယ္။ တခါတေလ ဆီးသြားေစတဲ့ေဆး နဲနဲ ေပးႏိုင္တယ္။

ဆရာဝန္ မလိုေလာက္တာမ်ိဳးေတြလဲလုပ္ပါ။

• အတြင္းခံ အသင့္ဆံုးကို ေရြးဝတ္ပါ၊ 

• ဆားေလ်ာ့စားပါ၊ 

• (ေကဖင္း) ပါတာေတြ ေလ်ာ့စား-ေသာက္ပါ၊

• အဆီေလ်ာ့စားပါ။ အသီးအႏွံ-အသီးအရြက္ မ်ားမ်ား စားပါ။

• ကိုယ္အေလးခ်ိန္ သင့္တင့္ပါေစ။

• Aspirin, Paracetamol အနာ-အကိုက္ သက္သာေဆး တခုခုေသာက္ပါ။ လိမ္းေဆးလဲ သံုးႏိုင္တယ္။ ေရခဲ ကပ္ေပးႏိုင္တယ္။ 

• Vitamin B6, Vitamin B1, Vitamin E ဗီတာမင္ေတြ ေသာက္ပါ။

• Evening primrose oil ႏွင္းဆီဝါ-ဆီ သံုးပါ။ 

• ကိုယ္-စိတ္ ေအးေဆးပါေစ။

Dr. တင့္ေဆြ