ကမၻာေပၚတြင္ ေၾကာက္စရာ အေကာင္းဆံုး ဗုိင္းရပ္စ္ ကုိးမ်ိဳး

ေၾကာက္မက္ဖြယ္ အီဘိုလာ ဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ ျပန္႔ပြားမႈနဲ႔ လူေသဆံုးမႈႏႈန္း ေတြကို ၾကားသိေနရတဲ့ အခါ အီဘိုလာဟာ HIV ထက္ေတာင္ ေၾကာက္ဖို႔ ေကာင္းတယ္ဆိုတဲ့ လူထု စကားသံ ေတြကို ၾကားလာ ရပါတယ္။ အီဘိုလာဟာ HIV ထက္ တကယ္ပဲ ဆိုးရြားသလား။ လူသားမ်ဳိးႏြယ္စု ေတြလဲ ဒိုင္ႏိုေဆာ ေတြလိုပဲ မ်ဳိးသုဥ္း သြားမလားလို႔ ေတြးပူရတဲ့ အထိ အႏၲရာယ္ႀကီးတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ ဘယ္ႏွမ်ဳိး ရွိတယ္ဆုိတာ သိခ်င္လာ ၾကတယ္။

Marburg Virus ကို ၁၉၆၇ ခုႏွစ္မွာ ေတြ႕ရွိ ခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ ဓာတ္ခြဲခန္းေတြမွာ အသံုးျပဳဖို႔ ယူဂန္ဒါ ႏိုင္ငံကေန တင္သြင္းလာတဲ့ ေမ်ာက္ေတြက တစ္ဆင့္ ဓာတ္ခြဲခန္း လုပ္သားေတြကို ကူးစက္ခဲ့ ပါတယ္။ အီဘိုလာ လိုပဲ အဖ်ားတက္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္ ဒြာရေပါက္ ေတြကေန ေသြးယိုစီး ၿပီးေတာ့ ေသေစ ႏိုင္ပါတယ္။ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္မွာ ေသဆံုးမႈႏႈန္း ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းပဲ ရွိခဲ့ေပမယ့္ ၁၉၉၈- ၂ဝဝဝ ရာသီမွာ ကြန္ဂိုႏိုင္ငံ က ခံစားခဲ့ရတဲ့ Marbug Virus ကူးစက္မႈမွာ ေသဆံုးမႈႏႈန္း ၈ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိခဲ့ၿပီး ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္ ရာသီမွာ အင္ဂိုလာ ႏိုင္ငံက ခံစားခဲ့ရတဲ့ ကူးစက္မႈမွာလဲ ေသဆံုးမႈႏႈန္း ဟာ ၈ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း ေအာက္မက် ခဲ့ပါဘူး။

Ebola Virus ကို ၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာ ဆူဒန္နဲ႔ ကြန္ဂိုႏိုင္ငံ ေတြမွာ ပထမဆံုး ေတြ႕ခဲ့ပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံထားရ သူရဲ႕ ေသြး၊ ခႏၶာကိုယ္ အရည္၊ အသားတစ္သွ်ဴး တစ္ခုခု နဲ႔ ထိေတြ႕မိ လိုက္တာနဲ႔ ကူးပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ရဲ႕ သေႏၶဗီဇ အေပၚမူတည္ၿပီး ေသေစႏိုင္မႈႏႈန္း ကြာျခားပါတယ္။ Ebola Reston ဗိုင္းရပ္စ္က လူကို ဖ်ားေတာင္ မဖ်ားေစပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ Ebola Bundibugyo ကေတာ့ ေသေစႏိုင္မႈ ႏႈန္း ၅ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း ျဖစ္ၿပီး အျခားႏိုင္ငံ ေတြထက္ ဆူဒန္ႏိုင္မွာ ေသေစႏိုင္မႈႏႈန္း ပိုေနခဲ့ၿပီး ၇၁ ရာခိုင္ႏႈန္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အခု ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္မွာ အေနာက္ အာဖရိက ႏိုင္ငံေတြမွာ ကူးစက္ ျပန္႔ပြားေနတဲ့ Ebola Zaire ဟာ အျပင္းဆံုးျဖစ္ၿပီး ေသေစႏိုင္မႈႏႈန္း ၉ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း ျဖစ္ပါတယ္။

Rabies ေခၚ ေခြး႐ူးေရာဂါပိုး ကာကြယ္ေဆး ကို ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္မွာ ထုတ္လုပ္ ႏိုင္ခဲ့ၿပီး တိရစာၧ န္ ေတြကို ထိုးေပးႏိုင္ခဲ့တဲ့ အတြက္ အခုဆိုရင္ ကမၻာေပၚမွာ ေခြး႐ူးေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈ အင္မတန္ ရွားပါး သြားပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ အိႏၵိယနဲ႔ အာဖရိကတိုက္ အခ်ဳိ႕ေနရာေတြ မွာေတာ့ ေခြး႐ူးေရာဂါပိုး ကူးစက္မႈဟာ ႀကီးမားတဲ့ ျပႆနာတစ္ခု အျဖစ္ က်န္ရစ္ ေနဆဲပါ။ ေခြး႐ူးေရာဂါပိုး ဟာ ဦးေႏွာက္ကို ဖ်က္ဆီးပါတယ္။ ေခြး႐ူးေရာဂါပိုး ကူးစက္ခံ ထားရတဲ့ တိရစာၧ န္ တစ္ေကာင္ေကာင္ ကိုက္တာခံရရင္ ကုသေပးႏိုင္တဲ့ ေဆးဝါးေတြ ရွိသလို ကာကြယ္ေဆးလဲ ရွိပါတယ္။ အခ်ိန္မီ ေဆးကုသမႈ မခံယူဘူး ဆိုရင္ေတာ့ ေသရန္ ရာႏႈန္းျပည့္ ျဖစ္ပါတယ္။

HIV ဟာ အခုအခ်ိန္ အထိမွာ လူေသေစ ႏိုင္မႈႏႈန္း အျမင့္ဆံုးပါ။ ၁၉၈ဝ ျပည့္ႏွစ္မွာ စတင္ ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ ကေန ဒီေန႔အထိ မွာ HIV ေၾကာင့္ ေသဆံုးသူဦးေရ ၃၆ သန္းခန္႔ ရွိေနပါၿပီ။ HIV ကူးစက္ခံထား ရသူေတြ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ အသက္ဆက္လက္ ရွင္သန္ႏိုင္ဖုိ႔ အားျပင္းတဲ့ ပဋိဇီဝေဆးေတြ ေဖာ္စပ္ထုတ္လုပ္ ထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လဲ မိသားစု တစ္ဦးခ်င္း ဝင္ေငြဟာ အနိမ့္ဆံုး အဆင့္ ဒါမွမဟုတ္ အလယ္အလတ္ အဆင့္သာ ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ HIV ကူးစက္မႈႏႈန္း ဟာ ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိေနပါ ေသးတယ္။ အာဖရိက၊ ဆာဟာရေဒသ မွာဆိုရင္ အရြယ္ေရာက္သူ ဦးေရ ၂ဝ မွာ တစ္ဦးဟာ HIV ကူးစက္ခံထား ရပါတယ္။

Smallpox ေက်ာက္ႀကီးေရာဂါ ကင္းစင္တဲ့ ကမၻာေျမ ျဖစ္သြားၿပီလို႔ WHO က ၁၉၈ဝ ျပည့္ႏွစ္မွာ ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ လူသား မ်ဳိးႏြယ္စုႀကီး ဟာ ေက်ာက္ႀကီး ေရာဂါဒဏ္ကို ႏွစ္ေပါင္း ေထာင္နဲ႔ခ်ီ ခံစားခဲ့ၾက ရတာပါ။ ေသေစႏိုင္မႈ ႏႈန္းကေတာ့ သံုးေယာက္၊ တစ္ေယာက္ႏႈန္း ျဖစ္ပါတယ္။ မေသဘဲ က်န္ခဲ့သူေတြ မွာလဲ ေသရာပါ အမာရြတ္ႀကီးေတြ စြဲက်န္ခဲ့ၿပီး အမ်ားစုက မ်က္လံုးပါ ကြယ္ခဲ့ရတာပါ။ အဲဒီတုန္းက ဥေရာပ သုေတသန ပညာရွင္ေတြ ဝင္ေရာက္ လာရာကေန အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု မွာ ေက်ာက္ႀကီး ေရာဂါပိုး ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့ၿပီး တစ္ႏိုင္ငံလံုး လူဦးေရရဲ႕ ၉ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း ေသဆံုးခဲ့ ပါတယ္။ ၂ဝ ရာစု တစ္ခုတည္းမွာကို ေက်ာက္ႀကီး ေရာဂါ ေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ သန္း ၃ဝဝ ရွိခဲ့ ပါတယ္။

Hanta Virus ၁၉၅ဝ ျပည့္ႏွစ္ ကိုရီးယားစစ္ပြဲ ကာလမွာ ပလိပ္ေရာဂါပိုး စတင္ျပန္႔ပြား ခဲ့ပါတယ္။ လူလူခ်င္း ကူးစက္တာ မဟုတ္ဘဲ ၾကြက္ေခ်းနဲ႔ ထိေတြ႕မိရာ ကေန ကူးစက္ေလ့ရွိတဲ့ ပလိပ္ေရာဂါ ဆိုးေၾကာင့္ အဲဒီတုန္းက တပ္ဖြဲ႕ဝင္ ဦးေရ ၃ဝဝဝ ေလာက္ ကူးစက္ခံ ခဲ့ရၿပီး ၁၂ ရာခိုင္ႏႈန္း ေသဆံုးခဲ့ ရတယ္။ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ပလိပ္ေရာဂါပိုး ေနာက္တစ္မ်ဳိးကို အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု မွာ ေတြ႕ရွိခဲ့ ပါတယ္။ လူဦးေရ ၆ဝဝ ေလာက္ကို ကူးစက္ခဲ့ၿပီး ၃၆ ရာခိုင္ႏႈန္း ေသဆံုးခဲ့ ပါတယ္။

Influenza တုပ္ေကြးရာသီ ေရာက္တိုင္း ကမၻာ တစ္ဝန္းမွာ လူဦးေရ ငါးသိန္းေလာက္ ဖ်ားနာၾက ပါတယ္။ တစ္ႏွစ္နဲ႔ တစ္ႏွစ္ တုပ္ေကြး ေရာဂါပိုးရဲ႕ သေႏၶဗီဇ ကလဲ မတူတဲ့အတြက္ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္း ကာကြယ္ေဆး ထိုးရေလ့ ရွိပါတယ္။ ၁၉၁၈ ခုႏွစ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ စပိန္ တုပ္ေကြးဟာ သမိုင္းမွာ အဆိုးရြားဆံုး ျဖစ္ၿပီး ကမၻာ့ လူဦးေရရဲ႕ ၄ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ကူးစက္ခဲ့ၿပီး လူဦးေရ သန္း ၅ဝ ခန္႔ ေသဆံုးခဲ့ ပါတယ္။ ဒီတုပ္ေကြးမ်ဳိး ေနာက္ထပ္ တစ္ခါ ျဖစ္ပြားခဲ့မယ္ ဆိုရင္ ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ လြယ္မွာ မဟုတ္ဘဲ လူသားေတြရဲ႕ အနာဂတ္ဟာ ေသခ်ာေတာ့ မွာေတာင္ မဟုတ္ဘူးလို႔ ကြၽမ္းက်င္သူ မ်ားက ေျပာပါတယ္။

Dengue ေသြးလြန္ တုပ္ေကြး ေရာဂါပိုးကို ၁၉၅ဝ ျပည့္ႏွစ္မွာ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံ တို႔မွာ ပထမဆံုး အႀကိမ္ေတြ႕ရွိ ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ကမၻာ တစ္ဝန္းကို ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့ ပါတယ္။ အခုဆိုရင္ ကမၻာ့ လူဦးေရ ၄ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း ဟာ ေသြးလြန္ တုပ္ေကြးဇုန္မွာ ေနထိုင္ၾက တာပါ။ ျခင္ကေန အဓိက ကူးစက္ေလ့ရွိၿပီး ပူေႏြးလာ ေနတဲ့ ကမၻာႀကီးမွာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ကူးစက္မႈ ႏႈန္းဟာ ပိုျမန္လာဖုိ႔ပဲ ရွိပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ကူးစက္ခံရသူ သန္း ၅ဝ ကေန သန္း ၁ဝဝ အထိ ရွိေပမယ့္ ေသဆံုးမႈႏႈန္း ကေတာ့ ၂ ဒသမ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းပဲ ရွိပါတယ္။ ေသြးယိုစိမ့္မႈ စတင္တဲ့အခါ အခ်ိန္မီ မကုသ ႏိုင္ဘူး ဆိုရင္ေတာ့ ေသဆံုးမႈႏႈန္း ၂ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး အတြက္ ကာကြယ္ေဆး မရွိေသး ပါဘူး။ ျပင္သစ္ ေဆးဝါး ကုမၸဏီ Sanofi က ထုတ္လုပ္တဲ့ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ကာကြယ္ေဆး ဟာလဲ စမ္းသပ္အဆင့္ မွာပဲ ရွိေသးေပမယ့္ အထိုးခံထား သူေတြမွာေတာ့ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ကူးစက္ ခံရတာမ်ဳိး မရွိေသးပါဘူး။

Rota virus ကာလ ဝမ္းေရာဂါပိုး ဟာ ေမြးကင္းစနဲ႔ ကေလးငယ္ ေတြကို ဆိုးရြားစြာ တိုက္ခိုက္ေလ့ ရွိပါတယ္။ ဝမ္းသြားထားတဲ့ အညစ္အေၾကး ေတြက တစ္နည္းနည္းနဲ႔ ခံတြင္းထဲ ျပန္ေရာက္ သြားတဲ့အခါ ကာလဝမ္း ေရာဂါ ျဖစ္ပြားေလ့ ရွိပါတယ္။ အရည္ဓာတ္ ခန္းေျခာက္မႈကို ခ်က္ခ်င္း မျဖည့္ႏိုင္ဘူး ဆိုရင္ ေသဆံုးႏိုင္ေျခ ျမင့္မားပါတယ္။ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္မွာ ကာလဝမ္း ေရာဂါ ေၾကာင့္ အသက္ ငါးႏွစ္ေအာက္ ကေလးငယ္ ဦးေရ ၄၅၃ဝဝဝ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ အခု ေနာက္ပိုင္းေတာ့ ကာကြယ္ေဆးေတြ ထြက္လာၿပီမို႔ ကာလဝမ္း ေရာဂါေၾကာင့္ ေဆး႐ံုတက္ေရာက္ ကုသမႈ ခံယူရတဲ့ႏႈန္း သိသိသာသာ က်ဆင္းသြားၿပီး ေသဆံုးမႈႏႈန္း လဲ ေခါက္ခ်ဳိး က်သြား ပါတယ္။

အခု ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ ကိုးမ်ဳိးမွာ ဘယ္ ဗိုင္းရပ္စ္က လူကို ေသေစႏိုင္မႈ အျမင့္ဆံုးလဲ ဆိုတာ စာဖတ္သူ ကိုယ္တိုင္ပဲ ခ်ိန္ဆၾကည့္ပါ။ ေသခ်ာတာ ကေတာ့ ဘယ္ဗိုင္းရပ္စ္ ေၾကာင့္ပဲျဖစ္ေစ လူေသဆံုးမႈ ရွိလာ ႏိုင္တဲ့အတြက္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ကူးစက္ခံ ရမႈကေန ကင္းေဝးႏိုင္ဖုိ႔ က်န္းမာေရး အသိနဲ႔ သတိရွိေစဖို႔ အခုလို ေလ့လာ ေရးသား တင္ျပလိုက္ ရပါတယ္။

PyiChitThar